Een van de grootste uitdagingen voor vrouwen met endometriose is de pijn die met deze aandoening gepaard gaat. Recent onderzoek wijst erop dat vitamine C en E mogelijk kunnen bijdragen aan het verminderen van deze pijn. In deze blog ontdek je meer over endometriose en hoe deze vitaminen mogelijk een verschil kunnen maken.
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over hoe voeding en suppletie aan je gezondheid kunnen bijdragen? Bekijk dan onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis of Orthomoleculair Adviseur Gevorderd.
Wat is endometriose?
Endometriose is een chronische gynaecologische aandoening die wereldwijd voorkomt bij 10% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd.1 Het wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van baarmoederweefsel buiten de baarmoederholte. Dit weefsel wordt voornamelijk gevonden op het buikvlies van het bekken, op de eierstokken en eileiders, tussen de vagina en endeldarm en/of op organen in de buik.2
Net als baarmoederslijmvlies groeit endometrioseweefsel elke maand en breekt het af, maar in tegenstelling tot baarmoederslijmvlies kan het bloed nergens heen.2 Dit zorgt onder andere voor pijn, chronische ontstekingen en verklevingen. Verklevingen ontstaan wanneer littekenweefsel, ontstaan door ontstekingen, organen met elkaar verbindt. De klachten van endometriose kunnen variëren van mild tot zeer hevig. Veel vrouwen met endometriose ervaren ook vruchtbaarheidsproblemen.
Hoe ontstaat het?
De exacte oorzaak van endometriose is onduidelijk. Wel zijn er een aantal factoren die waarschijnlijk een rol spelen bij het ontstaan van de aandoening, zoals een verstoorde balans tussen oestrogeen en progesteron, retrograde menstruatie en erfelijkheidsfactoren.
De meest geaccepteerde theorie over hoe endometriose ontstaat, is Sampsons theorie van retrograde menstruatie. Volgens deze theorie kan menstruatiebloed met baarmoedercellen via de eileiders in de buikholte terechtkomen. Hier kunnen deze cellen zich vervolgens hechten aan organen in het bekken of aan het buikvlies.1
Ook is bekend dat hormonen die de baarmoeder beïnvloeden ook invloed hebben op het endometrioseweefsel. Oestrogeen en progesteron reguleren hierbij samen de groei van het baarmoederslijmvlies, maar spelen ook een rol bij endometriose.3,4 Hoewel endometriose ook op kan treden in de afwezigheid van oestrogeen, lijkt oestrogeen ontstekingen en pijn te verergeren.5 Chronische ontstekingen zorgen vaak voor het progesteronresistentie en oestrogeendominantie.3 Een goede werking van progesteron is echter essentieel om ontstekingen in het baarmoederslijmvlies te verminderen.4
Symptomen endometriose
De ernst en aard van de klachten zijn sterk afhankelijk van de plaats van de endometriose. Zo kan dit zich op de ene plek in het lichaam heftiger uiten dan op de andere plek.
Naast pijn is onvruchtbaarheid een van de belangrijkste problemen bij endometriose. Ongeveer de helft van de vrouwen met endometriose heeft moeite om zwanger te worden, maar het is nog onduidelijk hoe endometriose dit precies veroorzaakt. Mogelijke oorzaken zijn veranderingen in de anatomie, een verminderde voorraad eicellen, chronische ontsteking en een minder goed functionerende baarmoederwand.4
Enkele andere symptomen die kunnen duiden op endometriose zijn1:
- Dysmenorroe of menstruatiepijn
- Buikpijn en/of rugpijn
- Chronische bekkenpijn
- Onregelmatige, uitblijvende of overmatige menstruaties
- Problemen met de vruchtbaarheid
- PMS klachten
- Pijn bij het plassen of de ontlasting
- Pijn tijdens de seks
- Vermoeidheid
Wat is de rol van ontstekingen bij endometriose?
Hoewel de exacte oorzaak van endometriose onduidelijk blijft, gaat de aandoening vaak gepaard met een chronisch ontstekingsproces.3 Normaal gesproken is ontsteking een natuurlijke reactie van het lichaam op verwondingen of bedreigingen, waarbij witte bloedcellen en mestcellen naar het beschadigde gebied worden gestuurd om infecties te bestrijden.5 Hierbij nemen ze meer zuurstof op, wat leidt tot de productie van reactieve zuurstofsoorten (ROS), ook wel vrije radicalen genoemd.2,6
Normaal gesproken is er een evenwicht tussen de productie van deze vrije radicalen en de bescherming door antioxidanten in het lichaam.7 Een ontsteking is meestal tijdelijk en neemt af zodra het herstel plaatsvindt. Bij endometriose ontstaat echter chronische ontsteking, omdat het immuunsysteem de aandoening niet kan genezen. De voortdurende ontstekingsreactie leidt tot de vorming van littekenweefsel, dat zich aan organen kan hechten en verdere schade in het bekkengebied kan veroorzaken.1
De kracht van antioxidanten in het bestrijden van ontstekingen
De aanhoudende ontstekingsreactie kan zo ook het evenwicht tussen antioxidanten en vrije radicalen verstoren. Als vrije radicalen niet door antioxidanten worden geneutraliseerd, kunnen ze ontstekingen verergeren. Omgekeerd zorgen ontstekingen voor een toename van vrije radicalen. Dit creëert een vicieuze cirkel van oxidatieve stress, ontsteking en pijn.8 Daarnaast kan endometriose ook zelf oxidatieve stress verergeren. Bij endometriose komt namelijk bloed, wat ijzer bevat, in de buikholte terecht. Door dit ijzer ontstaan vervolgens vrije radicalen.9
Antioxidanten kunnen deze vrije radicalen neutraliseren, en de vicieuze cirkel met ontsteking doorbreken. Hierdoor zouden antioxidanten kunnen helpen bij endometriose. Onderzoek heeft ook inderdaad laten zien dat verschillende anti-oxidanten mogelijk kunnen helpen bij endometriose. Curcumine (een stof in kurkuma) lijkt bijvoorbeeld veelbelovend.10 Ook is aangetoond dat het gebruik van vitaminesupplementen met antioxidanten effectief kan zijn bij het verminderen van pijn en ontstekingsmarkers bij endometriose, waaronder vitamine C & E.11
Vitamine C & E bij endometriose
Recent onderzoek toont aan dat vitamine C en E kunnen helpen bij het verminderen van vrije radicalen en het verlichten van pijnklachten bij endometriose.11 Beide vitamines verminderen ontstekingen door de productie van pro-inflammatoire cytokinen te remmen.
Vitamine C (ascorbinezuur) is een in water oplosbare vitamine met krachtige antioxidante en ontstekingsremmende eigenschappen. De vetoplosbare vorm, ascorbylpalmitaat, heeft ook sterke antioxidante eigenschappen. Vitamine C-supplementen kunnen ontstekingsreacties verminderen door de activiteit van bepaalde ontstekingsstoffen zoals TNF-α en IL-6 te verlagen.8
Vitamine E, is een belangrijke vetoplosbare antioxidant. Het beschermt de celmembranen tegen beschadiging door vrije radicalen. Het helpt bij het verminderen van lipideperoxidatie (schade aan vetten in de cellen), ontstekingen en het samenklonteren van bloedplaatjes.8
De werking van vitamine C en E samen is gebaseerd op het principe van ‘vitamine E-recycling’. Hierbij helpt vitamine C om de antioxiderende kracht van geoxideerde vitamine E te herstellen, waardoor het lichaam beter wordt beschermd tegen oxidatieve stress.12 Uit onderzoek blijkt dat juist deze combinatie van vitamines bij deelnemers zorgde voor minder chronische bekkenpijn, verlichting van menstruatiepijn en minder pijn tijdens seks, vergeleken met een placebo.2
Tot slot
Aangezien endometriose geen eenduidige oorzaak en uiting heeft, is het een lastige aandoening om te behandelen. Hoewel er nog meer onderzoek nodig is om de ideale dosering van vitamine C en E en de langetermijneffecten vast te stellen, tonen de huidige resultaten al veelbelovende vooruitgang in het verbeteren van de levenskwaliteit van vrouwen met endometriose.
- Ahn, S. H., Monsanto, S. P., Miller, C., Singh, S. S., Thomas, R., & Tayade, C. (2015). Pathophysiology and immune dysfunction in endometriosis. BioMed research international, 2015(1), 795976.
- Bayu, P., & Wibisono, J. J. (2024). Vitamin C and E antioxidant supplementation may significantly reduce pain symptoms in endometriosis: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Plos one, 19(5), e0301867.
- Amini, L., Chekini, R., Nateghi, M. R., Haghani, H., Jamialahmadi, T., Sathyapalan, T., & Sahebkar, A. (2021). The effect of combined vitamin C and vitamin E supplementation on oxidative stress markers in women with endometriosis: a randomized, triple‐blind placebo‐controlled clinical trial.Pain Research and Management, 2021(1), 5529741.
- Marquardt, R. M., Kim, T. H., Shin, J. H., & Jeong, J. W. (2019). Progesterone and estrogen signaling in the endometrium: what goes wrong in endometriosis?. International journal of molecular sciences, 20(15), 3822..
- Arulselvan, P., Fard, M. T., Tan, W. S., Gothai, S., Fakurazi, S., Norhaizan, M. E., & Kumar, S. S. (2016). Role of antioxidants and natural products in inflammation. Oxidative medicine and cellular longevity, 2016(1), 5276130..
- World Health Organization: WHO & World Health Organization: WHO. (2023, March 24). Endometriosis.
- Agarwal, A., Gupta, S., & Sharma, R. K. (2005). Role of oxidative stress in female reproduction. Reproductive biology and endocrinology, 3, 1-21..
- Clower, L., Fleshman, T., Geldenhuys, W. J., & Santanam, N. (2022). Targeting oxidative stress involved in endometriosis and its pain. Biomolecules, 12(8), 1055.
- Donnez, J., Binda, M. M., Donnez, O., & Dolmans, M. M. (2016). Oxidative stress in the pelvic cavity and its role in the pathogenesis of endometriosis. Fertility and sterility, 106(5), 1011-1017.
- Vallée, A., & Lecarpentier, Y. (2020). Curcumin and endometriosis. International journal of molecular sciences, 21(7), 2440.
- Zheng, S. H., Chen, X. X., Chen, Y., Wu, Z. C., Chen, X. Q., & Li, X. L. (2023). Antioxidant vitamins supplementation reduce endometriosis related pelvic pain in humans: a systematic review and meta-analysis. Reproductive Biology and Endocrinology, 21(1), 79.
- Traber, M. G., & Stevens, J. F. (2011). Vitamins C and E: beneficial effects from a mechanistic perspective. Free radical biology and medicine, 51(5), 1000-1013.
