Astma is een complexe aandoening die wordt beïnvloed door zowel genetische als omgevingsfactoren, inclusief voeding. In de afgelopen jaren is er steeds meer onderzoek gedaan naar de rol van micronutriënten bij astma. Micronutriënten, waaronder zink, spelen een belangrijke rol bij het reguleren van ontstekingen en het beheersen van oxidatieve stress in het lichaam. Hoe zink precies een rol speelt bij astma bespreken we in dit blog.
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over hoe voeding en suppletie aan je gezondheid kunnen bijdragen? Bekijk dan onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis of Orthomoleculair Adviseur Gevorderd.
Wat is astma?
Astma wordt gekenmerkt door aanhoudende ontsteking van de luchtwegen, met name de kleine luchtwegbuisjes in de longen. Deze ontstekingen maken de luchtwegen overgevoelig, wat betekent dat ze sterk reageren op prikkels zoals allergenen, luchtvervuiling, en zelfs koude lucht. Dit leidt tot symptomen als benauwdheid, piepende ademhaling en luchtwegobstructie.1,2 Niet iedereen reageert op dezelfde prikkels en het verschilt per persoon hoe erg astma is. Als opeens de benauwdheid en het hoesten heel erg wordt, kan dat een astma-aanval zijn.
Risicofactoren astma
Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan het ontwikkelen van astma, zowel genetische als omgevingsfactoren, waaronder een familiegeschiedenis van de ziekte, blootstelling aan luchtvervuiling, allergieën en obesitas. Naast deze klassieke risicofactoren is er toenemend bewijs dat voeding ook een rol speelt.2
Behandeling van astma
De ontsteking is bij astma blijvend. Dit betekent dat er altijd kleine ontstekingen zijn in de longen, hoewel het niet elke dag klachten hoeft te geven. Behandeling van astma is vooral gericht op het verminderen van de symptomen, met name benauwdheid. Dit vereist niet alleen medicatie, maar ook voldoende beweging en een gezonde leefstijl zijn belangrijk.
De kracht van zink
Zink is een mineraal dat essentieel is voor verschillende processen in je lichaam. Zo speelt het een rol in het immuunsysteem, het endocriene systeem, de stofwisseling, celfunctie, en de vernieuwing en het herstel van weefsels.4
Zink vervult verschillende belangrijke functies in het lichaam:
- Is een onderdeel van verschillende enzymen die essentieel zijn voor het uitvoeren van belangrijke processen in het lichaam.
- Draagt bij aan de opbouw van eiwitten.
- Speelt een rol in de groei en vernieuwing van weefsels.
- Is betrokken bij de stofwisseling, vooral bij de afbraak van koolhydraten, en versterkt de werking van insuline.
- Is noodzakelijk voor het goed functioneren van het immuunsysteem.
- Heeft antioxidante eigenschappen, wat betekent dat het helpt vrije radicalen in het lichaam te neutraliseren.
- Is belangrijk voor het behouden van een goede reuk- en smaakzin.
Waar zit zink in?
Zink kan niet door het lichaam zelf aangemaakt worden, dus het is belangrijk om voldoende zink via voeding binnen te krijgen. Voeding met een hoog zinkgehalte zijn onder andere oesters, noten, granen, pitten en zaden, gevogelte en rood vlees.5 Let er wel op dat oesters en zeevruchten niet altijd geschikt zijn voor astmapatiënten vanwege mogelijke allergieën.
Zinktekort
Een tekort aan zink kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de gezondheid. Mensen met een zinktekort ervaren vaak een verzwakt immuunsysteem, waardoor ze gevoeliger zijn voor infecties. Symptomen van een zinktekort kunnen onder andere bestaan uit een verminderde smaak- en reukzin, nachtblindheid en problemen met de huid en slijmvliezen. Daarnaast kunnen tekenen zoals een ruwe huid, slechte eetlust, gewichtsverlies, moeite met zien in het donker, diarree en neurologische of emotionele stoornissen (deels) verband houden met een tekort aan zink.2
Ook terugkerende luchtweginfecties kunnen wijzen op een tekort aan zink. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is een zinktekort de oorzaak van ongeveer 16% van alle infecties van de lagere luchtwegen wereldwijd. Vooral bij ouderen is een lage zinkstatus een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van longontsteking. Onderzoek toont aan dat ouderen tussen 55 en 87 jaar die het hele jaar door extra zink innamen, veel minder vatbaar waren voor infecties.6
De werking van zink bij astma
Bij astma is er sprake van chronische ontsteking van de luchtwegen, waarbij het immuunsysteem een belangrijke rol speelt. Zink, bekend om zijn antioxiderende eigenschappen, draagt bij aan het reguleren van ontstekingsreacties en het ondersteunen van het immuunsysteem via deze mechanismen:
- Zink heeft immunomodulerende effecten, wat inhoudt dat het helpt bij het handhaven van een goede balans tussen verschillende delen van het immuunsysteem. Voldoende zink is, samen met selenium, een belangrijke factor om de juiste oxidant-antioxidantbalans in het lichaam in stand te houden, en als gevolg daarvan de juiste immuunreacties.2 Bij astma is deze balans vaak verstoord, wat kan leiden tot overmatige ontstekingsreacties.
- Bij astma is er vaak sprake van een overmatige productie van pro-inflammatoire cytokinen. Zink kan de afgifte van pro-inflammatoire enzymen, zoals interleukine-6 en tumornecrosefactor-alfa, verminderen en hierdoor de balans herstellen.4
- Vrije radicalen hebben schadelijke effecten op cellen en weefsels en kunnen ontstekingen verergeren. Zink kan vrije radicalen neutraliseren doordat het activiteit van antioxidante enzymen zoals glutathion, catalase en superoxidedismutase ondersteunt.3,5
- Zink beïnvloedt bradykinine dat ontstekingen bevordert en de samentrekking van gladde spieren in de bronchiën bevordert.1
- Zink is cruciaal voor de normale ontwikkeling en functie van cellen van de aspecifieke afweer, zoals neutrofielen en natuurlijke killercellen.4
Zinktekort en astma
Zinktekorten worden vaak aangetroffen bij ontstekingsziekten, waaronder astma.2 Verschillende onderzoeken hebben de correlatie tussen zinkniveaus en astma onderzocht in zowel kinderen als volwassenen. De meeste hiervan tonen aan dat mensen met astma lagere zinkniveaus in hun bloed, haar of sputum hebben dan mensen zonder astma.7,8 Echter, de bevindingen zijn niet altijd consistent.5,9
Zinksuppletie nuttig?
Doordat voldoende zink belangrijk is voor het afweersysteem is een goede zinkstatus voor astmapatiënten extra belangrijk. Ook zijn er aanwijzingen dat een zinktekort astmasymptomen kan verergeren.10,11 Zinksuppletie kan dus helpen bij astma door een zinktekort tegen te gaan. Er zijn ook aanwijzingen dat zinksuppletie ook bij mensen met normale zinkniveaus effectief kan zijn, hier is alleen nog erg weinig onderzoek naar gedaan.1
Tot slot
Ondanks de wisselende resultaten is het duidelijk dat zink een belangrijke rol speelt bij het reguleren van ontstekingen en het beschermen van de longen. Het vermindert oxidatieve stress, moduleert de immuunreactie, en heeft ontstekingsremmende eigenschappen. Voldoende zink is nodig om de balans tussen verschillende ontstekings- en antioxidatiereacties te behouden, wat vaak verstoord is bij astma. Zinksuppletie kan worden gezien als een mogelijke aanvullende behandeling bij astma, vooral bij patiënten die vatbaar zijn voor zinktekort.
- Abdelaziz, I., Kotb, M., Yassin, N., Rabie, W., Alsayed, A., & Hamed, D. (2022). Zinc Supplementation Improves Nocturnal Asthma Symptoms.Pediatric Sciences Journal, 2(1), 10-16.
- Zajac D. (2021). Mineral Micronutrients in Asthma.Nutrients, 13(11), 4001.
- Thuisarts.nl. (2020). Ik heb astma.
- Yousef, A. M., & Elmorsy, E. (2017). Serum zinc level in bronchial asthma.Egyptian Journal of Chest Diseases and Tuberculosis, 66(1), 1–4.
- Shankar, A. H., & Prasad, A. S. (1998). Zinc and immune function: the biological basis of altered resistance to infection.The American journal of clinical nutrition, 68(2 Suppl), 447S–463S.
- Cheng, C., Lin, J., Zhang, Z., & Zhang, L. (2024). Association between dietary zinc intake and asthma in overweight or obese children and adolescents: A cross-sectional analysis of NHANES.The World Allergy Organization journal, 17(5), 100900.
- Prasad AS et al. Zinc supplementation decreases incidence of infections in the elderly: effect of zinc on generation of cytokines and oxidative stress (2007). Am J Clin Nutr. 85:837-44
- Khanbabaee, G., Omidian, A., Imanzadeh, F., Adibeshgh, F., Ashayeripanah, M., & Rezaei, N. (2014). Serum level of zinc in asthmatic patients: A case–control study. Allergologia Et Immunopathologia, 42(1), 19–21.
- Jayaram, L., Chunilal, S., Pickering, S., Ruffin, R. E., & Zalewski, P. D. (2011). Sputum zinc concentration and clinical outcome in older asthmatics.Respirology, 16(3), 459–466.
